به یاد مصدق بزرگ ـ در سالگرد محاکمه‌اش در بیدادگاه نظامی شاه
روز هفدهم آبان سال۱۳۳۲، دو ماه و ۲۱روز پس از کودتای ۲۸مرداد، محاکمه دکتر مصدق که در بازداشت بود، به‌اتهام ضدیت با سلطنت و قصد برکنار کردن شاه و نیز به‌عنوان مسبب وقایع ۲۵ تا ۲۸مرداد در محکمه نظامی تهران آغاز شد.
دکتر مصدق هنگام معرفی، خود را نخست‌وزیر قانونی ایران اعلام، و به صلاحیت محکمه اعتراض کرد و گفت تنها دیوان عالی کشور می‌تواند رئیس دولت را بازخواست قضایی کند. با بیان این مطلب، جلسه محاکمه به‌مدت یک هفته تعطیل شد تا اعضای محکمه که چند افسر ارشد بودند، ظاهراً به صلاحیت خود رسیدگی کنند.
دکتر مصدق گفته بود که طبق قوانین ایران، دیوان عالی کشور جای رسیدگی به قصور نخست‌وزیر و وزیران است. وی برکناری خود را یک کودتای خارجی خوانده بود و گفته بود:
«جز با رأی عدم‌اعتماد پارلمان، فرد دیگری حق برکناری نخست‌وزیر را ندارد، و در صورت وقوع چنین عملی، این ارتکاب جرم است که باید به‌اتهام نقض قانون اساسی و نادیده گرفتن اراده مردم محاکمه و مجازات شود. کودتا یعنی برکنار کردن دولت از طرق غیرقانونی و بنابراین کودتاگران مجرمند، نه من که برگزیده ملت و رئیس قانونی دولت هستم. عامل و دست‌نشانده بیگانه خائن و مجرم است، نه من». انتشار اخبار مربوط به آغاز محاکمه دکتر مصدق، خشم مردم را برانگیخت.
بازار تهران به‌نشانه اعتراض تعطیل و تظاهرات مردم در چند شهر از جمله تهران و تبریز آغاز شد. نیروهای سرکوبگر نظامی، قسمتی دیگر از بازار تهران را ویران و به‌سوی مردم معترض تیراندازی کردند که ضمن آن دو تن کشته و عده‌یی مجروح شدند.
مطالب مرتبط
سالگرد درگذشت ستارخان فرمانده مجاهدان، فاتح تهران سردار ملی انقلاب مشروطیت ایران