شهادت شیخ محمد خیابانی مبارز پرشور میهن ـ در گذر زمان
نگاهی به تاریخ، هنر و علوم گذشته و نیز فرهنگ پشت سر بشریت امروز
شیخ محمد خیابانی سال۱۲۵۹خورشیدی در شبستر (آذربایجان) زاده شد و در ۲۲شهریور سال۱۲۹۹در تبریز به شهادت رسید.
پدرش حاجی عبدالحمید از بازرگانان خوش‌نام شبستر بود. او نیز از اوان جوانی چهره‌ای نیک‌نام بود.
در جریان انقلاب مشروطه در دفاع از تبریز نقش فعال داشت. در ۳۰سالگی به‌عنوان نماینده مردم آذربایجان به مجلس دوم شورای ملی وارد شد. در مجلس چهارم نیز نماینده بود اما امکان ورود به مجلس نیافت.
وی از مخالفان اولتیماتوم روس در مجلس دوم بود که با نطق معروفش در سبزه میدان تهران، محبوب تهرانی‌ها شد.
هنگام اشغال تبریز به دست نیروهای عثمانی با اشغال و اشغالگر به مخالفت برخاست و مدتی نیز به دست عثمانی‌ها به زندان افتاد. وی پس از قرارداد خائنانه ۱۹۱۹ وثوق‌الدوله، در تبریز دست به قیام زد و آذربایجان را به سنت پیشتازی‌اش در آزادی ایران، آزادی‌ستان نام نهاد و گفت: «تبریز می‌خواهد حاکمیت به دست ملت باشد. تمام ایران فعلاً با زبان حال خود این تقاضا را می‌نماید. هرگاه تهران از قبول این نظریه سرپیچی کند ما با اصول رادیکالیسم ایران را تجدید بنا خواهیم نمود. ما می‌گوییم حاکمیت دموکراسی باید در سراسر ایران جاری باشد. اهالی ایالات و ولایات باید رأی خود را آزادانه اظهار دارند برای مدافعه این حق، آخرین مرحله مردن است و مردن در این راه را ما بر زندگی بی‌شرمانه ترجیح می‌دهیم».
مطالب مرتبط
یاد شیخ محمد خیابانی شهید انقلاب مشروطه و از مجاهدان صدر مشروطه گرامی باد
سالروز قیام شیخ محمد خیابانی، در دفاع از آزادی و استقلال مردم ایران