رئیس‌علی دلواری دلاوری رو در روی استبداد و استعمار
یادی از رئیس‌علی دلواری که ۱۲ شهریور ۱۲۹۴ جاودانه شد
۱۲ شهریور ۱۲۹۴ برابر با ۲۳ شوال۱۳۳۳ و سوم سپتامبر ۱۹۱۵ میلادی هنگامیکه رئیس‌علی قصد شبیخون به عمارت سفید سبزآباد را داشت، در محلی به نام تنگک صفر از پشت مورد اصابت گلوله یکی از خائنین قرار گرفت و به‌شهادت رسید.
او به‌خاک افتاد اما از خونش نهضتی علیه ظلم و ستم و استعمار در خاک تنگستان روئید.
قیام دلیران تنگستان
نخستین شعله قیام علیه نفوذ استعمار و جنایت‌های دولت انگلیس را رئیس‌علی دلواری در تنگستان روشن کرد. یاران اندک و تجهیزات محدود رئیس علی دلواری، نتوانست مانعی برای پیشبرد آرمان‌های ملی این گرد دلاور شود و حملات کانونهای شورشی تنگستان باعث کندشدن سرعت پیشروی نیروهای استعمار برای اشغال و تسلط بر سراسر منطقه شد.
انگلیسی‌ها که تلاش زیادی کردند رهبر تنگستان را با پول بخرند و مبلغ ۴۰هزار پوند به او پیشنهاد دادند، وقتی با مقاومت و سرسختی رئیس علی روبه‌رو شدند در نامه‌یی تهدیدآمیز برایش نوشتند:
«اگر بر علیه دولت انگلستان اقدامی بکنید، با شما مقابله خواهیم کرد. خانه‌ها و نخل‌هایتان به ویرانه تبدیل خواهند شد». رئیس علی دلواری در پاسخ نوشت:
«ما در کوه‌ها زندگی می‌کنیم. نابود کردن کوه‌ها در توان بریتانیا نیست. ما با تمام اراده‌مان، از خود دفاع خواهیم کرد».
در آن زمان قشون انگلیس ۸۰۰۰هزار نفر بودند و از ۳۰فروند کشتی جنگی پیاده شدند. آنها توپ‌های متعدد داشتند. اما یاران رئیس علی از یک‌صد تفنگچی و تعدادی زن و بچه که در روستای دلوار ساکن بودند، بیشتر نبود. در چنین شرایطی تسلیم‌طلبان و مذاکره‌جویان و وارفتگان سیاسی که سخت نگران هزینه قیام در برابر قوا و تجهیزات انگلیس بودند برای رئیس علی و یارانش نوشتند:
«از عقل دور است که با عده معدود با قشون نامعدود اجنبی طرف شوی و با تفنگ فتیله‌ای جلوی توپ ۱۰پوندی قرار گیری، بهتر آن که از این خیال منصرف گردی».
اما رئیس علی دلواری قاطعانه در برابر خطر خیانت و رضایت و تسلیم‌طلبی ایستاد و گفت: «البته طرف شدن با چندین هزار قشون اجنبی را کاری صعب و امری دشوار یافتم اما باقی ماندن در حال بی‌طرفی و عدم مدافعه از خاک وطن و ناموس مردم را به مراتب بدتر و دشوارتر دانستم. پس از انصاف به دور است که ما نیز مثل خیانت‌پیشگان کلمه «به من چه» و «به تو چه» را تکرار کنیم و در گوشه‌یی راحت گزینیم».
مطالب مرتبط
قیام دلیران تنگستان ـ کانونهای فروزان نبرد در جنوب ایران
قیام تنگستان ـ کانونهای فروزان نبرد در جنوب ایران