هوش مصنوعی کابردها و چشم اندازها – زیر ذرهبین
هوش مصنوعی هر پیشرفت شگرفی هم داشته باشد،آیا با انسان دارای آگاهی واختیار صاحب مسئولیت در قبال جهان انسانی قابل قیاس است؟
هنگام جنگ جهانی دوم بودکه دانشمندان رشتههای مختلف، گرد هم آمدند. در انگلستان، آلن تورینگ ریاضی دان و گری والتر عصب شناش، دو نفر از از چهرههای علمی بودند که که عصرها و بعد از ساعت کار در کلوپ ریشیو به تبادل افکار میپرداختند.
والتر در همان دوران نخستین رباتهای تاریخ را ساخت . تورینگ هم «آزمون تورینگ» معروف به خود را ابداع کرد. آزمونی که میکوشد رایانهای را شناسایی کند که مانند ما آدم ها فکر میکند. بله، درگرما گرم این جنگ خونین بود که نطفههای علمی جدید بسته شد.آن علم جدید چیزی نبود جز هوش مصنوعی.
حدود ۷۰ سال است که از ورود هوش مصنوعی به زندگی بشر میگذرد. با توجه به پیشرفت های چشمگیر فناوری در دهههای اخیر، نقش آفرینی آن هر روز پر رنگتر شده است. این داستان از کجا شروع شد؟ آیا روزی فرا خواهد رسید که رایانهها مانند انسانها فکر کنند.
این دیدگاه جاه طلبانه سرآغاز ماجراجویی پرفراز و نشیب انسان در عرضه زندگی بوده است. نام هوش مصنوعی در سال ۱۹۵۶ میلادی به عنوان یک دانش جدید توسط پروفسور جان مک کارتی ابداع گردید. البته فعالیت در این زمینه از سال ۱۹۶۰ میلادی شروع شده بود.
از او بخاطر فعالیتهای گسترده در حیطه رایانه و هوش مصنوعی بعنوان پدرهوش مصنوعی یاد میشود. هوش مصنوعی فناوری و شاخهای در علوم رایانه است که به مطالعه و توسعه نرمافزار و دستگاههای هوشمند میپردازد.
هوشی که این دستگاهها در شرایط مختلف از خود نشان میدهد، میتوانند واکنشهایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی را داشته باشند. هوش مصنوعی را باید عرصه پهناور برخورد بسیاری از دانشها، علوم، و فنون قدیم و جدید دانست.
ریشهها و ایدههای اصلی آن را باید در فلسفه، زبانشناسی، ریاضیات، روانشناسی، پزشکی جستجو کرد .هوش مصنوعی کاربردهای گوناگون و فراوانی در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیستشناسی و پزشکی، علوم اجتماعی و بسیاری از علوم دیگر دارد.
با نگاهی به تاریخ علم ریاضی میبینیم که نمونهای از مدل هوش مصنوعی توسط ریاضیدانانی نظیر جرج بول مطرح شده بود. آنها اقدام به ارائه قوانین و نظریههایی در مورد منطق نمودند.
با اختراع رایانههای الکترونیکی در سال ۱۹۴۳، هوش مصنوعی، دانشمندان آن زمان را به چالشی بزرگ فراخواند. دراین شرایط، چنین بهنظر میرسید که این فناوری قادر به شبیهسازی رفتارهای هوشمندانه خواهد بود.
با وجود مخالفت گروهی از متفکّرین با هوش مصنوعی که با تردید به کارآمدی آن مینگریستند.تنها پس از چهار دهه، شاهد تولد ماشینهای شطرنج باز و دیگر سامانههای هوشمند در صنایع گوناگون شدیم.
برای خلق سامانههای هوشمند دانشمندان نیاز به زبانهای برنامه نویسی پیدا کردند. از زبانهای برنامهنویسی که برای هوش مصنوعی استفاده میشود میتوان به لیسپ، پرولوگ اشاره کرد. (الان زبانهای هوش مصنوعی تغییر کرده)
آزمونی است که توسط آلن تورینگ در سال ۱۹۵۰ در نوشتهای به نام «محاسبات ماشینی و هوشمندی» برای سنجیدن هوش ماشینی طراحی شد. آن معیاری برای سنجش است که آیا ماشین ما به هوش انسان رسیده است یا نه؟
طبیعت هوش مصنوعی
هنوز تعریف دقیقی برای هوش مصنوعی نداریم. بگونهای که این تعریف مورد توافق همه دانشمندان این علم باشد. بیشتر تعریفهایی که در این زمینه ارائه شدهاند بر پایه یکی از ۴ باور زیر قرار میگیرند:
سیستمهایی که به طور منطقی فکر میکنند
سیستمهایی که به طور منطقی عمل میکنند
سیستمهایی که مانند انسان فکر میکنند
سیستمهایی که مانند انسان عمل میکنند
تفاوت هوش انسانی و ماشینی
در مقایسه هوش مصنوعی با هوش انسانی باید گفت که انسان قادر به مشاهده و تجزیه و تحلیل و درک عاطفی مسایل در جهت قضاوت و گرفتن تصمیم است. در حالی که هوش مصنوعی مبتنی بر قوانین و رویههایی از قبل تعبیه شده بر روی رایانه است.
با وجود رایانههای بسیار کارا و قوی در عصر حاضر، ما قادر به خلق هوشی نزدیک به هوش انسانی نبودهایم. اما به یاری پژوهشهای گسترده دانشمندان علوم درگسترههای مختلف، هوش مصنوعی تاکنون راه بسیاری پیمودهاست.
کاربردها
کاربردهای هوش مصنوعی چنان گسترده و فراگیر شدهاند که بسیاری از این کاربردها دیگر با نام هوش مصنوعی شناخته نمیشوند و نام تخصصی خود را دارند . مانند: -مترجم -دستیاران صوتی- امانهای خبره- نرمافزار ویرایش
امروزه با پیشرفتهای جدید با انبوهی کالاهای هوشمند مواجه هستیم مانند تلفن هوشمند، لباس هوشمند، خودروهای هوشمند و سلاحهای هوشمند و انبوهی دستگاههای دیگر
شاخههای هوش مصنوعی
هوش مصنوعی به شاخههای مختلف زیر تقسیم میشود:یادگیری ماشین – بینایی ماشین – پردازش زبان طبیعی – رباتیک - شبکههای عصبی –الگوریتم ژنتیک- انجام مسابقاتسیستمهای خبره
آنها زمینهای پرکاربرد در هوش مصنوعی و مهندسی دانش است. سیستمهای خبره به حل مسائلی میپردازند که به طور معمول نیازمند به افراد متخصص است. رایانهها برای تصمیمگیری در شرایط واقعی زندگی برنامهریزی میشوند. نمونهای از سیستمهای خبره، سیستمهای تشخیص بیماری هستند.
عاملهای هوشمند.
عامل هوشمند، در مبحث هوش مصنوعی به موجودی گفته میشود که در یک محیط، اطراف خود را شناخته و اعمالی را روی محیط انجام میدهد و کلیه اعمالی که انجام میدهد در جهت نیل به اهدافش میباشد. این سیستمها امکان یادگیری دارند و سپس از دانش اکتسابی خود برای انجام اهداف خود استفاده میکنند. برای نمونه رباتهایی که در برخورد با افراد ، راه خود را عوض میکنند.
نبرد درقرن بیست ویکم
در این سال ابر رایانه واتسون شرکت آی بی ام توانست در یکی از مسابقات تلویزیونی، بر قدرت ذهنی بشر غلبه کند. شرکت در چنین مسابقه ای آن هم با رقبایی از جنس آدمیزاد به مراتب دشوارتر از مسابقه شطرنج با قهرمان دنیا بود. ابر رایانه باید به معماها پاسخ میداد و از پس پرسشهای دشوار مجری برنامه برمیآمد.
خبر این پیروزی به سرعت به چهار گوشه دنیا مخابره شد و به عنوان پیروزی قطعی هوش مصنوعی بر ذهن بشر تعبیر شد.اینک هوش مصنوعی در فرهنگ عامه و بسیاری از فیلمها ریشه دوانده است . فیلم هوش مصنوعی با کارگردانی استیون اسپیلبرگ با جلوههای ویژه بینظیرش، روایتهای موازی از پیشرفت فناوریهای گوناگون تا چشماندازی از آینده زمین را به تصویر میکشد.
هشدارهای فیلم موضوعی مهم و قابل پژوهش برای آینده هوش مصنوعی به شمار میروند. زیبایی فیلم در این است که این هشدارها را در بستری عاطفی بیان میکند.واقعیت این است که هوش مصنوعی هر پیشرفت شگرفی هم داشته باشد، آیا با انسان دارای آگاهی واختیار صاحب مسئولیت در قبال جهان انسانی قابل قیاس است؟
پاسخ منفیست. اما هوش مصنوعی ابزاری کمکی برای خلاقیتها و افکار بیکران انسان است؛ هوش مصنوعی به انسان کمک میکند بیش از پیش طبیعت را تسخیر کرده، جهان را به مهار خود درآورد.